Geçen hafta yaşadığım bir olay ve bendeki etkileri üzerine yazmaya başladığım bir yazı.
Böyle bir şey yapmayı pek sevmesem de, hani olur da izlemek isterseniz, bu yazıdan sonra, Run Lola Run diye bir film var onu izleyebilirsiniz.
----------------
13 Aralık 2015 Pazar
Bahariye Mevlevihane'sinde az evvel birine bir soru sormuşum ve şimdi çıkmış, Haliç kıyısı boyunca yürüyorum. Hava soğuk ama güzel. Sağda çocuklar futbol oynuyor, solda ufak tekneler yanyana sıralanmış. Bir tanesinin camında el yazısı fontuyla şöyle yazıyor: ''Bu naz başka''. Bu cümlenin anlamsızlığına gülümsüyorum. Acaba bunu yazdıran kimdi? Yazdırırken ne geçti aklından? Şişman mıydı zayıf mı? Nasıl bir çevrede büyümüştü ne iş ile iştiğal ederdi? Neşeleniyorum. Biraz daha ilerleyince sağ tarafıma geniş bir çimenlik geliyor. Yere dökülmüş bir şeyi yiyen kargaları korkutuyorum, birbirlerine bağıran kazların ne yapmak istediğini anlamaya çalışıyorum, güneşe bakıyorum. Neşeliyim.
Az daha yürüyeyim diyorum madem, otobüse binmeyeyim. İki dakika kadar sonra daha evvel fark etmediğim bir cami görüyorum. Cami avlusunu temizleyen amcaya oradaki medrese odalarının nasıl kullanılacağını soruyorum. Bir kısmı kitapçılara verilecek bir kısmı da Arapça dersleri gibi faaliyetler için ayrılacak diyor. Teşekkür ediyorum, avlunun denize bakan girdiğim kapısından değil de sokağa bakan diğer kapısından çıkıyorum. Ufak bir mezarlık çıkıyor karşıma. Mezarlık duvarına kimisi #şiirsokakta yazmış, kimisi sevdiği kimse ile kendi isminin baş harflerini. Birisi cCc Bayırbucak, bir ikisi de ellerini duvara koyup çizmiş. Neşeliyim, gülümsüyorum. Yoldan biri gelse de mezarlık duvarına yapılan bu şeyler hakkında konuşsak diyorum içimden. Tevafuk ki 55-60 yaşlarında biri geliyor ve o da duraksayıp duvardaki yazılara bakmaya başlıyor. ''Ya'' diyorum, ''bu hiç yapılır mı be?''. Ama öfkelenmiş değilim sırf söze girmiş olmak için böyle yapıyorum. ''Ne adamlar var bu memlekette değil mi amca ya?''.
Adam demeyecektim işte. Herhalde kırılma tam da o anda gerçekleşti. İşte tam da o anda karar verdi amca ne cevap vereceğine.
Adam.
Adam...
...
Geçen haftalarda biriyle konuşurken ona şöyle demiştim: ''Günlük hayatta Allah'a olan inancımın ve imanımın yansımalarını arıyorum''. Bunu (hâşâ) şüphelerim yahut haddim dahilinde olduğundan yapmıyordum ama İbrahim (a.s) gibi kalbimin mutmain olması için yapıyordum (Bakara Suresi 260). Bunu yapmam doğru muydu bilmem fakat tüm yanlışlarım için Allah'a sığınıyorum.
İşte bu haletin üzerinden birkaç hafta geçmiş, ben yatışmış ve meselenin üzeri tozlanmaya başlamışken, geçen hafta Pazar günü yaşadıklarım sayesinde günlük hayatta, akidevi unsurlardan olan kader ve külli irade-cüz'i irade inancının birebir izdüşümünü gördüm. Sadece bunu görmekle kalmadım, üstüne üstlük hep hayal edegeldiğim bir ruh halini yaşamayı Allah teala nasip etti: Bir kitabın içinde yaşıyormuş gibi hissetmeyi! Sevgili okuyucular, geçen hafta yarım saatliğine de olsa Dostoyevski'nin Ebedi Koca* kitabının içinde yaşadım. Çünkü mezarlık duvarının önünde rastgeldiğim adam, o kitaptaki Pavel Pavloviç Trusotski karakterine müthiş derecede benzeyen ve anlattığına göre, kitapta o karakterin yaşadığı olayların çok benzeri başına gelmiş bir adamdı. Kitap 1870 yılında yayınlanmıştı, adam ve ben 2015 yılında yaşıyorduk. Adam 145 sene önce oluşturulmuş bir karakteri yaşayarak canlandırmıştı.
...
''Evet oğlum, çok.. çok boş adamlar (başka bir kelime kullanacaktı ama yapmadı) var bu memlekette. Hatta akrabalarından bile. Yani ben bir defasında akrabamız olan bir adamı-. Memleket nere senin? Bak ben Karadenizliyim ...''
Şahitlik edeceğim bir aldatılış hikayesiydi ama oldukça aşağılık cinsten bir aldatılış hikayesi. Kulağa tuhaf geliyor ama amca beni ilk defa görmesine rağmen sekiz sene önce başına gelen o olayı anlattı. Sekiz sene önce olmuş ama etkileri hala çok taze olan felaketi. Sizlerin de zihnini kirletmemek için o kısmı fazla zikretmeyeceğim. Anlatacağı şeye kısa bir giriş yaptıktan sonra ''gel çay iç'' dedi. ''Yok amca sağ ol ben buraların yerlisi değilim öyle geziniyorum'' dedim. ''Özür dilerim oğlum yanlış anlama, gel çay iç'' diye yineledi. Az ileride bir çaycıya oturduk.
Acayip adamdı gerçekten. Sana, silah çekilse anlatılmayacak şeyi anlattım dedi. Acaba niçin? Belki de onu hiç tanımadığım ve bir daha görmeyeceğim için bunu bir fırsat bildi. Üzerinde acizliğin ve onuru kırılmışlığın eserleri vardı. Bitimsiz bir sıkıntı içindeydi ve sürekli of çekiyordu. Dünyası yıkılmış ve hayattan bir beklentisi kalmamıştı.
Sürekli "anladın mı ne dediğimi" ve "özür dilerim" diyordu. Bu olay ruhuna öyle nüfuz etmiş ki birkaç kez konuyu değiştirmeme rağmen bir şekilde bağlantı kurup dönüp dolaşıp bunu anlattı. Bir süre sonra sadece dinlenilmek istediğini anladım. Allah sabır versin gibi temenniler dışında yorum yapmadım. Sanki güçsüz değil de, incinmiş değil de kendisi bırakmış, kendisi üzerine gitmemiş olduğunu, bana ve aslında kendine anlatmak istiyordu. İşin iç yüzünü anladığımda oralı bile olmadılar diyordu. Bilakis karısının ona suç attığını, sen getirdin onu bizim eve dediğini söyledi. Zaten ne yapsan suçlu olursun dedi. Sanıyorum ruhuna en derin yarayı açan da buydu; bir korkunun bir utanmanın ona çok görülmesi; varlığının onları buna sevk edememesi, bir hiç yerine konulmasıydı. Belki de artık etkisiz biri olduğunu düşünüyordu. Devamlı; ne yapayım, Allah hayırlısını versin, Allah hayırlı iman, hayırlı Kur'an versin diyordu. Hayırlı Kur'an.
Dinlediğim şeylerden sizinle paylaştığım sadece bu kısmı için şöyle demiş kitapta Dostoyevski:
''İlk ihanetlerinde suçlu hep kocadır. Bunun ardından mükemmel bir içtenlik gelir, kendilerini kesinlikle haklı ve tamamen masum görürler.
Öte yandan, böyle bir kadına uygun düşen ve bütün görevi bu kadına uygun düşmek olan bir koca tipi de vardı. Böyle bir kocanın asıl görevi "ebedi koca" olmaktı, yani o hayatı boyunca kocadan başka bir şey değildi. Böyle adamlar koca olmak için doğup büyürler, kendilerine özgü karakterleri olsa bile evlenir evlenmez karılarının tamamlayıcısı oluverirler. Bu tip bir kocanın en belirgin özelliği alnındaki madalyalardır. Boynuzlarının olmaması güneşin doğmaması demektir. Bu gerçekten habersizdirler, doğaları gereği habersiz olmak zorundadırlar.''
İşte tam da buydu karşılaştığım. Gülsem mi ağlasam mı bilemedim. Ne oluyordu Allah aşkına? Bu semte birine sadece bir soru sormak için gelmiştim ve şimdi hiç tanımadığım bir adamın belki de en mahrem sırrını dinliyordum. Ben buraya nereden geldim dedim. Halbuki en başta adamın sadece memleket nere, ne okuyorsun gibi sıradan ''amca'' sohbeti yapacağını sanmıştım. Sebepler birer zincir halkası gibi birbirine geçmişti.
Yapmaya çalıştığım muzipliğin beni hayal ettiğimden ne kadar farklı bir yere getirdiğini düşündükçe gülmek istiyor, fakat o görmesin diye elimle ağzımı kapatıyordum. Adam ise artık normal sayılamayacak derecede detaylara girmeye başlamış, sanki anlattıkça yüklerinden kurtuluyor gibi bir haldeydi. Acaba ruhu nasıl bir hasar almıştı? Müsaade istedim, sizin için dua edeceğim dedim. Yine özür diledi, yanlış anladın dedi. Onu, başkasından kendisine dua etmesini isteyen biri zannettiğimi düşündü. Tam aksine bunun içimden geldiğini söyledim ve korkuyla yanından ayrıldım.
Bu tuhaf Pazar sabahı bir şeyleri belirgin hale getirdi benim için. Genelde olduğu gibi biraz dolaşıp, yorgunluk hissini duyunca da ayrılsaydım böyle olmayacaktı. Ama oldu. Nasıl oldu da ben bunları yaşadım diye düşündüm. Ve zihnimde bir sıralama yaptım.
Evvela, bugün buraya sormak için geldiğim soru 3 hafta önce aklıma gelmişti fakat ancak bu hafta fırsat bulup da gelebilmiştim. O soruyu sormaya niyetlenmesem buraya gelmeyecektim. Gelmek bir yana, daha önceki haftalarda gelmiş olsam büyük ihtimalle bu adamla karşılaşmayacaktım. İşin sadece aktif kısmını düşünürsek 3 haftalık bir geçmişe sahip ki bu bile çok şaşırtıcı. Evet, 3 hafta sonra yaşayacağınız bir olayı ufak bir hareketinizle belirliyorsunuz. Bir de pasif yani görünmeyen yüzü var işin. Yani bir insan bir soruyu niye sorar? Onu soru sormaya iten etkenler nedir? Kendim için düşündüm de, bu işin Müslüman olmamdan tutun ilkokuldaki sınıf öğretmenime kadar dolaylı da olsa alakası var. Aynı şekilde soru konusunun da böyle olduğunu düşünürsek, sırf bugünkü olay için belki yüz binlerce etken bir araya gelmiş oluyor. Muazzam bir manzara değil mi?
Hayatımız başlangıcından bitişine kadar mucizelerle (aciz bırakan) dolu ama bunlarla aramızda çok kalın bir ünsiyet perdesi var. Yani nasıl diyeyim... düşünmüyoruz hayatımız hakkında. Zaman, hadiseler ile atbaşı gidiyor. Bize olan bir şeyin belki asırlarca geçmişi var ve bizim yapacağımız bir şeyin başka insanların hayatlarında kartopu etkisi yapma ihtimali çok büyük. İnsan soyu olarak hadiselerle yaşıtız. Nasıl ki Hz. Âdem'den bu yana devam ede geliyorsak, ilk hadise de diğerlerini doğurmaya aynı şekilde devam ediyor.
Kader karşısında ne kadar da küçüğüz, hayatın istediğimiz şekilde gidebilmesi için Allah'a dua etmeye ne kadar da muhtacız. Seçimlerimiz ne kadar da önemli. Bu hassas terazi ve baş döndürücü akış içerisinde yapacağımız herhangi bir seçim bir ömür kıymetinde olabilir. Bir sözümüz, bir yüz ifademiz ile başka hayatların gidişine yön verebiliriz. Nitekim veriyoruz da.
SübhanAllah ve inne'l hamdelillah.
Böyle bir şey yapmayı pek sevmesem de, hani olur da izlemek isterseniz, bu yazıdan sonra, Run Lola Run diye bir film var onu izleyebilirsiniz.
----------------
13 Aralık 2015 Pazar
Bahariye Mevlevihane'sinde az evvel birine bir soru sormuşum ve şimdi çıkmış, Haliç kıyısı boyunca yürüyorum. Hava soğuk ama güzel. Sağda çocuklar futbol oynuyor, solda ufak tekneler yanyana sıralanmış. Bir tanesinin camında el yazısı fontuyla şöyle yazıyor: ''Bu naz başka''. Bu cümlenin anlamsızlığına gülümsüyorum. Acaba bunu yazdıran kimdi? Yazdırırken ne geçti aklından? Şişman mıydı zayıf mı? Nasıl bir çevrede büyümüştü ne iş ile iştiğal ederdi? Neşeleniyorum. Biraz daha ilerleyince sağ tarafıma geniş bir çimenlik geliyor. Yere dökülmüş bir şeyi yiyen kargaları korkutuyorum, birbirlerine bağıran kazların ne yapmak istediğini anlamaya çalışıyorum, güneşe bakıyorum. Neşeliyim.
Az daha yürüyeyim diyorum madem, otobüse binmeyeyim. İki dakika kadar sonra daha evvel fark etmediğim bir cami görüyorum. Cami avlusunu temizleyen amcaya oradaki medrese odalarının nasıl kullanılacağını soruyorum. Bir kısmı kitapçılara verilecek bir kısmı da Arapça dersleri gibi faaliyetler için ayrılacak diyor. Teşekkür ediyorum, avlunun denize bakan girdiğim kapısından değil de sokağa bakan diğer kapısından çıkıyorum. Ufak bir mezarlık çıkıyor karşıma. Mezarlık duvarına kimisi #şiirsokakta yazmış, kimisi sevdiği kimse ile kendi isminin baş harflerini. Birisi cCc Bayırbucak, bir ikisi de ellerini duvara koyup çizmiş. Neşeliyim, gülümsüyorum. Yoldan biri gelse de mezarlık duvarına yapılan bu şeyler hakkında konuşsak diyorum içimden. Tevafuk ki 55-60 yaşlarında biri geliyor ve o da duraksayıp duvardaki yazılara bakmaya başlıyor. ''Ya'' diyorum, ''bu hiç yapılır mı be?''. Ama öfkelenmiş değilim sırf söze girmiş olmak için böyle yapıyorum. ''Ne adamlar var bu memlekette değil mi amca ya?''.
Adam demeyecektim işte. Herhalde kırılma tam da o anda gerçekleşti. İşte tam da o anda karar verdi amca ne cevap vereceğine.
Adam.
Adam...
...
Geçen haftalarda biriyle konuşurken ona şöyle demiştim: ''Günlük hayatta Allah'a olan inancımın ve imanımın yansımalarını arıyorum''. Bunu (hâşâ) şüphelerim yahut haddim dahilinde olduğundan yapmıyordum ama İbrahim (a.s) gibi kalbimin mutmain olması için yapıyordum (Bakara Suresi 260). Bunu yapmam doğru muydu bilmem fakat tüm yanlışlarım için Allah'a sığınıyorum.
İşte bu haletin üzerinden birkaç hafta geçmiş, ben yatışmış ve meselenin üzeri tozlanmaya başlamışken, geçen hafta Pazar günü yaşadıklarım sayesinde günlük hayatta, akidevi unsurlardan olan kader ve külli irade-cüz'i irade inancının birebir izdüşümünü gördüm. Sadece bunu görmekle kalmadım, üstüne üstlük hep hayal edegeldiğim bir ruh halini yaşamayı Allah teala nasip etti: Bir kitabın içinde yaşıyormuş gibi hissetmeyi! Sevgili okuyucular, geçen hafta yarım saatliğine de olsa Dostoyevski'nin Ebedi Koca* kitabının içinde yaşadım. Çünkü mezarlık duvarının önünde rastgeldiğim adam, o kitaptaki Pavel Pavloviç Trusotski karakterine müthiş derecede benzeyen ve anlattığına göre, kitapta o karakterin yaşadığı olayların çok benzeri başına gelmiş bir adamdı. Kitap 1870 yılında yayınlanmıştı, adam ve ben 2015 yılında yaşıyorduk. Adam 145 sene önce oluşturulmuş bir karakteri yaşayarak canlandırmıştı.
...
''Evet oğlum, çok.. çok boş adamlar (başka bir kelime kullanacaktı ama yapmadı) var bu memlekette. Hatta akrabalarından bile. Yani ben bir defasında akrabamız olan bir adamı-. Memleket nere senin? Bak ben Karadenizliyim ...''
Şahitlik edeceğim bir aldatılış hikayesiydi ama oldukça aşağılık cinsten bir aldatılış hikayesi. Kulağa tuhaf geliyor ama amca beni ilk defa görmesine rağmen sekiz sene önce başına gelen o olayı anlattı. Sekiz sene önce olmuş ama etkileri hala çok taze olan felaketi. Sizlerin de zihnini kirletmemek için o kısmı fazla zikretmeyeceğim. Anlatacağı şeye kısa bir giriş yaptıktan sonra ''gel çay iç'' dedi. ''Yok amca sağ ol ben buraların yerlisi değilim öyle geziniyorum'' dedim. ''Özür dilerim oğlum yanlış anlama, gel çay iç'' diye yineledi. Az ileride bir çaycıya oturduk.
Acayip adamdı gerçekten. Sana, silah çekilse anlatılmayacak şeyi anlattım dedi. Acaba niçin? Belki de onu hiç tanımadığım ve bir daha görmeyeceğim için bunu bir fırsat bildi. Üzerinde acizliğin ve onuru kırılmışlığın eserleri vardı. Bitimsiz bir sıkıntı içindeydi ve sürekli of çekiyordu. Dünyası yıkılmış ve hayattan bir beklentisi kalmamıştı.
Sürekli "anladın mı ne dediğimi" ve "özür dilerim" diyordu. Bu olay ruhuna öyle nüfuz etmiş ki birkaç kez konuyu değiştirmeme rağmen bir şekilde bağlantı kurup dönüp dolaşıp bunu anlattı. Bir süre sonra sadece dinlenilmek istediğini anladım. Allah sabır versin gibi temenniler dışında yorum yapmadım. Sanki güçsüz değil de, incinmiş değil de kendisi bırakmış, kendisi üzerine gitmemiş olduğunu, bana ve aslında kendine anlatmak istiyordu. İşin iç yüzünü anladığımda oralı bile olmadılar diyordu. Bilakis karısının ona suç attığını, sen getirdin onu bizim eve dediğini söyledi. Zaten ne yapsan suçlu olursun dedi. Sanıyorum ruhuna en derin yarayı açan da buydu; bir korkunun bir utanmanın ona çok görülmesi; varlığının onları buna sevk edememesi, bir hiç yerine konulmasıydı. Belki de artık etkisiz biri olduğunu düşünüyordu. Devamlı; ne yapayım, Allah hayırlısını versin, Allah hayırlı iman, hayırlı Kur'an versin diyordu. Hayırlı Kur'an.
Dinlediğim şeylerden sizinle paylaştığım sadece bu kısmı için şöyle demiş kitapta Dostoyevski:
''İlk ihanetlerinde suçlu hep kocadır. Bunun ardından mükemmel bir içtenlik gelir, kendilerini kesinlikle haklı ve tamamen masum görürler.
Öte yandan, böyle bir kadına uygun düşen ve bütün görevi bu kadına uygun düşmek olan bir koca tipi de vardı. Böyle bir kocanın asıl görevi "ebedi koca" olmaktı, yani o hayatı boyunca kocadan başka bir şey değildi. Böyle adamlar koca olmak için doğup büyürler, kendilerine özgü karakterleri olsa bile evlenir evlenmez karılarının tamamlayıcısı oluverirler. Bu tip bir kocanın en belirgin özelliği alnındaki madalyalardır. Boynuzlarının olmaması güneşin doğmaması demektir. Bu gerçekten habersizdirler, doğaları gereği habersiz olmak zorundadırlar.''
İşte tam da buydu karşılaştığım. Gülsem mi ağlasam mı bilemedim. Ne oluyordu Allah aşkına? Bu semte birine sadece bir soru sormak için gelmiştim ve şimdi hiç tanımadığım bir adamın belki de en mahrem sırrını dinliyordum. Ben buraya nereden geldim dedim. Halbuki en başta adamın sadece memleket nere, ne okuyorsun gibi sıradan ''amca'' sohbeti yapacağını sanmıştım. Sebepler birer zincir halkası gibi birbirine geçmişti.
Yapmaya çalıştığım muzipliğin beni hayal ettiğimden ne kadar farklı bir yere getirdiğini düşündükçe gülmek istiyor, fakat o görmesin diye elimle ağzımı kapatıyordum. Adam ise artık normal sayılamayacak derecede detaylara girmeye başlamış, sanki anlattıkça yüklerinden kurtuluyor gibi bir haldeydi. Acaba ruhu nasıl bir hasar almıştı? Müsaade istedim, sizin için dua edeceğim dedim. Yine özür diledi, yanlış anladın dedi. Onu, başkasından kendisine dua etmesini isteyen biri zannettiğimi düşündü. Tam aksine bunun içimden geldiğini söyledim ve korkuyla yanından ayrıldım.
Bu tuhaf Pazar sabahı bir şeyleri belirgin hale getirdi benim için. Genelde olduğu gibi biraz dolaşıp, yorgunluk hissini duyunca da ayrılsaydım böyle olmayacaktı. Ama oldu. Nasıl oldu da ben bunları yaşadım diye düşündüm. Ve zihnimde bir sıralama yaptım.
Evvela, bugün buraya sormak için geldiğim soru 3 hafta önce aklıma gelmişti fakat ancak bu hafta fırsat bulup da gelebilmiştim. O soruyu sormaya niyetlenmesem buraya gelmeyecektim. Gelmek bir yana, daha önceki haftalarda gelmiş olsam büyük ihtimalle bu adamla karşılaşmayacaktım. İşin sadece aktif kısmını düşünürsek 3 haftalık bir geçmişe sahip ki bu bile çok şaşırtıcı. Evet, 3 hafta sonra yaşayacağınız bir olayı ufak bir hareketinizle belirliyorsunuz. Bir de pasif yani görünmeyen yüzü var işin. Yani bir insan bir soruyu niye sorar? Onu soru sormaya iten etkenler nedir? Kendim için düşündüm de, bu işin Müslüman olmamdan tutun ilkokuldaki sınıf öğretmenime kadar dolaylı da olsa alakası var. Aynı şekilde soru konusunun da böyle olduğunu düşünürsek, sırf bugünkü olay için belki yüz binlerce etken bir araya gelmiş oluyor. Muazzam bir manzara değil mi?
Hayatımız başlangıcından bitişine kadar mucizelerle (aciz bırakan) dolu ama bunlarla aramızda çok kalın bir ünsiyet perdesi var. Yani nasıl diyeyim... düşünmüyoruz hayatımız hakkında. Zaman, hadiseler ile atbaşı gidiyor. Bize olan bir şeyin belki asırlarca geçmişi var ve bizim yapacağımız bir şeyin başka insanların hayatlarında kartopu etkisi yapma ihtimali çok büyük. İnsan soyu olarak hadiselerle yaşıtız. Nasıl ki Hz. Âdem'den bu yana devam ede geliyorsak, ilk hadise de diğerlerini doğurmaya aynı şekilde devam ediyor.
Kader karşısında ne kadar da küçüğüz, hayatın istediğimiz şekilde gidebilmesi için Allah'a dua etmeye ne kadar da muhtacız. Seçimlerimiz ne kadar da önemli. Bu hassas terazi ve baş döndürücü akış içerisinde yapacağımız herhangi bir seçim bir ömür kıymetinde olabilir. Bir sözümüz, bir yüz ifademiz ile başka hayatların gidişine yön verebiliriz. Nitekim veriyoruz da.
SübhanAllah ve inne'l hamdelillah.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder